Placebo

 Φαινόμενο placebo (πλασέμπο) ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο ένας ασθενής παρουσιάζει βελτίωση ενώ λαμβάνει ένα εικονικό φάρμακο, δηλαδή μια ουσία χωρίς πραγματική δράση για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. 

Στηρίζεται στο φαινόμενο της αυθυποβολής κατά το οποίο ο ασθενής εμφανίζει βελτίωση στο πρόβλημά του μόνο και μόνο επειδή έχει την διαίσθηση ότι έλαβε κάποιο πραγματικό φάρμακο. Στην ουσία το φάρμακο αυτό δεν περιέχει καμιά φαρμακευτική ουσία αλλά αποτελείται από αποστειρωμένο  νερό ,αλατούχο διάλυμα ή κάποιες φορές από απλή ζάχαρη. Η αποτελεσματικότητά του εξαρτάται από τις προσδοκίες του ασθενούς, δηλαδή όσο  πιο πολύ ο ασθενής περιμένει τη θεραπεία του φαρμάκου ,τόσο πιο αποτελεσματικό αυτό θα είναι. Σε μια ιατρική έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς που έλαβαν φάρμακο placebo παρουσίασαν την ίδια περίπου βελτίωση στο πρόβλημά τους με αυτούς που έλαβαν πραγματική φαρμακευτική ουσία. Διαπιστώνουμε λοιπόν πόσο εντυπωσιακή είναι η ικανότητα του σώματός και σε συνεργασία με τον νου να θεραπεύεται από ?μόνο του?.

Για να γίνει το φαινόμενο πιο κατανοητό ας παραθέσουμε ένα παράδειγμα. Ας φανταστούμε ότι κάποιος είχε προσφερθεί εθελοντικά να προσδιορίσει σε μια ομάδα μελέτης την αποτελεσματικότητα ενός νέου αναλγητικού που ανακάλυψαν για την καταπολέμηση του πονοκέφαλου. Αφού λαμβάνει το φάρμακο παρατηρεί ότι η κεφαλαλγία εξαφανίζεται και ότι νιώθει πολύ καλύτερα. Ωστόσο, αργότερα μαθαίνει ότι ήταν στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου και ότι το φάρμακο που δόθηκε ήταν απλά ένα χάπι ζάχαρης.

Παρ? όλα αυτά αν και για πολλά χρόνια υπήρχε η πεποίθηση ότι η αποτελεσματικότητα του εικονικού φαρμάκου οφείλεται μόνο στον ανθρώπινο νου, πρόσφατα επιστήμονες του Πανεπιστημιακού Ιατρικού Κέντρου Αμβούργου ? Επεντορφ έδωσαν λύση σε αυτό το ?μυστήριο?. Διαπίστωσαν ότι τα εικονικά φάρμακα placebo εμποδίζουν σήματα πόνου να σταλούν από την σπονδυλική στήλη στον εγκέφαλο, από όπου ξεκινούν τα ερεθίσματα του πόνου. Όταν ο ασθενής περιμένει αποτελέσματα από το φάρμακο, ενεργοποιείται η κατάλληλη περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο του πόνου. Στην συνέχεια απελευθερώνονται φυσικές ενδορφίνες  που έχουν ισχυρή αναλγητική δράση και αυτές με την σειρά τους στέλνουν οδηγίες μέσω του νευρικού συστήματος στην σπονδυλική στήλη ώστε ο πόνος τελικά να σταματάει. Έτσι ο ασθενής νιώθει καλύτερα , αν και δεν έχει λάβει φαρμακευτική ουσία με κάποια άμεση επίδραση. Με παρόμοιο τρόπο λειτουργούν και οπιοειδή φάρμακα όπως η μορφίνη. «Έχουμε δείξει ότι ψυχολογικοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τον πόνο στα πρώτα στάδια του κεντρικού νευρικού συστήματος με τον ίδιο τρόπο που δρουν φάρμακα όπως η μορφίνη», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας, Φαλκ Αϊπερτ. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι το η επίδραση του placebo οφείλεται τόσο στην φυσιολογία όσο και στην συνεργασία σώματος-νου.